آیت الله العظمی سبحانی تبیین کردند:

مرحله سه گانه تهذیب نفس

به گزارش خبرنگار مذهبی پایگاه اطلاع رسانی ستارگان به نقل از خبرگزاری حوزه، حضرت آیت الله سبحانی در درس اخلاق این هفته مؤسسه امام صادق علیه السلام قم که با حضور طلاب و خانواده‌های آنان برگزار شد، همه را به جهاد اکبر دعوت کردند و گفتند: عن امیرالمومنین (ع) انه قال: بعث رسول‌الله (ص) سریهًْ فلما رجعوا قال: مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقی الجهاد الاکبر: فقیل: یا رسول‌الله! و ما الجهاد الاکبر؟ قال: جهاد النفس. پیغمبر اکرم سریه‌ای را فرستاد برای جهاد.«سریه» یعنی این گروه‌های مبارز و جنگجویی که پیغمبر می‌فرستاد و خودش با آنها نمی‌رفت؛ به این می‌گویند سریه. -فلما رجعوا قال؛ رفتند و جنگیدند و حتماً غنائم و مانند اینها ]گرفتند[ و فاتحانه برگشتند. ]وقتی برگشتند، پیامبر[ فرمود: مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقی الجهاد الاکبر: آفرین به مردمی و کسانی که رفتند و جهاد کوچک‌تر را به جا آوردند،] اما[ آن جهاد بزرگ‌تر، بر دوش اینها باقی ماند. حالا اینها شبانه رفته‌اند مثلاً فرض کنید که حمله چریکی کرده‌اند، جان خودشان را به خطر انداخته‌اند، در میدان کارزار آن همه جدوجهد کرده‌اند، کفار را تارومار کرده‌اند، اموالی را برای حکومت اسلامی و بیت‌المال به غنیمت آورده‌اند،] اما[ همه اینها در بیان پیغمبر، شد جهاد اصغر، جهاد کوچکتر! به آدم برمی‌خورد حالا پیغمبر منتظر است که اینها جهاداکبر را انجام بدهند.

ایشان با بیان این که مراد پیامبر(ص) از جهاد اکبر، جهاد با نفس است، افزودند: علم اخلاق از شریف ترین و با ارزش ترین علوم است چون موضوع علم اخلاق، تهذیب انسان است، لذا شریف است. اگر علم اخلاق به صورت قرآنی و روایی بیان شود از شریف ترین علوم است.

معظم له ادامه دادند: برای فراگیری علم اخلاق استاد لازم است. بدون استاد انسان نمی تواند به جایی برسد، باید استادی باشد تا او را نسبت به منجیات و مهلکات از درون آگاهی دهد.

این مرجع تقلید با بیان این که علم اخلاق و استاد خوب و لازم است اما برای دوری و رهایی از مهلکات کافی نیست، به مهمترین عوامل تهذیب نفس اشاره کردند و افزودند: از جمله این ها مشارطه، مراقبه و محاسبه است.

‏حضرت آیت الله سبحانی گفتند: «مشارطه» آن است که در اوّل روز مثلاً با خود شرط کند که‏‎ ‎‏امروز برخلاف فرمودۀ خداوند تبارک و تعالی رفتار نکند. و این‏‎ ‎‏مطلب را تصمیم بگیرد.پس از این مشارطه، باید وارد «مراقبه» شوی و آن چنان‏‎ ‎‏است که در تمام مدت شرط متوجه عمل به آن باشی و خود را‏‎ ‎‏ملزم بدانی به عمل کردن به آن و اگر خدای نخواسته در دلت افتاد‏‎ ‎‏که امری را مرتکب شوی که خلاف فرمودۀ خداست بدان که این‏‎ ‎‏از شیطان و جنود اوست که می خواهند تو را از شرطی که کرد.

ایشان ادامه دادند: مرحله آخر «محاسبه» ‎‏عبارت است از اینکه حساب نفس را بکشی در این شرطی که با‏‎ ‎‏خدای خود کردی که آیا به جا آوردی و با ولی نعمت خود در این‏‎ ‎‏معاملۀ جزئی خیانت نکردی؟ اگر درست وفا کردی، شکر خدا‏‎ ‎‏کن در این توفیق و بدان که یک قدم پیش رفتی و مورد نظر الهی‏‎ ‎‏شدی و خداوند ان شاءالله تو را راهنمایی می کند در پیشرفت‏‎ ‎‏امور دنیا و آخرت و کار فردا آسانتر خواهد شد.

این مرجع تقلید، سید مرتضی و سید رضی را از بزرگان عرصه تهذیب نفس عنوان کردند و افزودند: ما شیطان و نفس اماره ای داریم که در درون جوشش دارد، برای نجات از شیطان و نفس اماره نیازمند سه عامل مشارطه، مراقبه و محاسبه هستیم.